Zaterdag 7 juni 2014
Voorlopig staat vandaag voor de laatste keer het afdrukken van linosnedes op het programma: afdrukken maken met meerdere kleuren. We hebben daar verschillende methodes voor bestudeerd en voorbereid en zijn zeer benieuwd naar de resultaten. Maar eerst wisselen we gegevens en wetenswaardigheden uit.

Jopie brengt een recensie van een nieuwe biografie over Christoffel Plantijn onder de aandacht. Sandra Langereis schreef De Woordenaar over deze zestiende-eeuwse meesterdrukker en uitgever. Een deel van dit boek is te bekijken door onderstaande lange link te kopiëren en te plakken in de adresbalk van de browser.

http://books.google.nl/books?id=psb7AgAAQBAJ&pg=PT120&lpg
=PT120&dq=plantijn+biografie&source=bl&ots=J0YE5I9-HP&sig
=CYQBNHIp3F96ix9ZH6k0EiAhPB8&hl=nl&sa=X&ei=G4uTU4D1LIrBPOaggcAO&ved
=0CDkQ6AEwAzgK#v=onepage&q=plantijn%20biografie&f=false

In de krant lazen we ook een berichtje over steenpapier. Uitgever Willem Overbosch bracht in de eerste week van mei als eerste in de Nederlandse uitgeverswereld een boekje uit dat werd gedrukt op steenpapier. De Chinezen ontwikkelden al 20 jaar geleden het procédé om papier uit gemalen kalksteen te maken en hebben dat in de loop der jaren zodanig vervolmaakt dat er nu steeds meer toepassingen voor komen.
Het is milieuvriendelijk papier, want er wordt bij de vervaardiging weinig energie gebruikt en er worden geen bomen voor gekapt.

Via internet kun je zoeken op 'steenpapier uit kalksteen' of 'steenpapier uit China' om meer over dit product te weten te komen.

Een aardig filmpje is te zien op http://www.youtube.com/watch?v=vvLYWXoVaRA
Omdat niet iedereen op de donateursdag van de Stichting Handboekbinden is geweest, vertellen Fem en Ine over hetgeen ze daar gehoord en gezien hebben.

De moeite waard om te bekijken is http://www.facebook.com/PapierRivier van de zusjes Karin en Saskia Jansen. Zij bewerken papier en gebruiken het voor allerlei handgemaakte boekjes.


ex-bbc-lid Bert en zijn vrouw bekijken de prachtige papieren
© PapierRivier

Hansje van Halem gaf een interessante voordracht over haar grafische werkzaamheden en veel van haar ontwerpen zijn te bekijken op haar site: http://www.hansje.net en in haar Sketchbook dat te koop is via haar website of in te kijken op http://vimeo.com/75577275

Zij is ook de ontwerpster van onze bekende postzegels.


© Hansje van Halem
Tanja Rakic van Boektotaal uit Steenwijk demonstreerde met de Silhouette Plotter hoe je allerlei ontwerpen via de computer naar dit apparaat kunt sturen om ze daarna met deze plotter uit te snijden en ze vervolgens op je boekplat als reliëf onder het bekledingsmateriaal kunt verwerken. Erg mooi!

Het apparaat is o.a. te koop bij Creabest in Ommen. www.creabest.nl

Silhouette Plotter
Bert laat zijn gedriegde boek zien. De linosnede die hij van de diamant maakte, is gebruikt om in het leer van het voorplat te drukken, wat een mooi effect opleverde. Op de schutbladen heeft hij de diamant als strooifiguur in diverse kleuren afgedrukt. Op de voorste schutbladen heeft hij bovendien tussen de diamanten zijn ex libris gestempeld.

Gedriegd boek van Bert met lino-reliëf in voorplat

schutbladen met gekleurde diamanten
Fem laat de doos zien die zij gemaakt heeft voor het opbergen van de linosnedes.
Ze gebruikte daarvoor de band die zij met Rexine bekleed had en waar zij de alfabet-lino in gedrukt had als reliëf. Zoals we in het verslag van mei 2014 lieten zien, kwam het reliëf in Rexine niet zo goed tot zijn recht en maakte ze die band opnieuw in leer.
De 'mislukte' band nam Fem nu als uitgangspunt voor de overslagdoos, waarbij ze het binnendeel bekleedde met Elefantenhaut.
De 'mislukte' band in Rexine
De 'mislukte' band verwerkt tot overslagdoos


In het verslag van vorige maand stond te lezen dat Fem bij het afdrukken van haar linosnede van de roos na iedere kleur een deel van het ontwerp weg wilde snijden. Ze maakte toen ook een proefdruk in één kleur om te zien of er nog onvolkomenheden in het ontwerp zaten die ze weg wilde werken. Er bleef op die dag geen tijd meer over om haar wegsnij-idee uit te werken, maar ze is er thuis wel mee aan de gang gegaan en kan ons nu de resultaten laten zien.

1. Ze heeft eerst een aantal rozen in groen
afgedrukt. Vervolgens sneed ze alle blaadjes weg en hield toen alleen de bloem en de bloemknop over.

2. Door heel precies via mallen het papier weer op de juiste plaats te leggen, drukte ze de rode roos en bloemknop over de reeds groene bloem en knop heen.

3. Dit is ook een voorbeeld van het resultaat
na de tweede drukgang met rode blockprintverf,
om te vergelijken met nr. 4.

4. De rechter roos werd ook met rood bedrukt, maar wat bleek? De groefjes van de linker roos, die bij nr. 3 goed te zien zijn, waren nu min of meer dichtgeslibd.
Fem dacht dat de linker roos droog genoeg was om de buurroos af te gaan drukken, maar dat was kennelijk nog niet het geval. Door de druk in de pers is de rode verf toch in de groefjes gedrukt. Conclusie: als op hetzelfde papier meerdere afdrukken van hetzelfde ontwerp in diverse kleuren gedrukt moeten worden, dan moet de eerste afdruk door en door droog zijn. Dus geduld hebben!

Bovendien concludeerde Fem dat zij spijt had van het toepassen van deze methode. Want het is nu niet meer mogelijk deze roos nog eens af te drukken. Er is immers géén gehele linosnede meer over van de roos. De bloem is los gesneden uit het geheel. De blaadjes zijn niet meer als delen in tact.
Achteraf bedacht ze dat ze het wel anders had kunnen doen, door de blaadjes ook als delen uit te snijden en er dus een soort puzzel van te maken. Vandaar dat ze zich verdiepte in de 'puzzelmethode' en er een nieuwe linosnede mee maakte van een libel.
Eerst heeft ze de contouren en de vleugeldelen van de libel met de kleinste v-guts uitgesneden en daarna sneed ze al het overtollige linoleum weg, zoals hieronder op 1 en 2 is te zien.

1. contouren met v-guts snijden

2. alle overbodige delen met brede guts weggesneden

Daarna sneed ze met een dun scherp mesje de libel in losse delen: een lijf en 4 vleugeldelen, legde die vervolgens weer aan elkaar op een stuk karton en omsloot de libel met reepjes karton, zodat er een stevige mal ontstond.(zie 3)

3. de mal waar de libeldelen strak in liggen

4. met blockprintverf ingerolde delen

Vandaag gaat ze experimenteren met het inrollen van de diverse delen met verschillende kleuren om daarna de libel in één keer af te drukken. Op afbeelding 4 hierboven zijn twee delen met blockprintverf ingerold en teruggelegd in de mal.

5. alle delen met blockprintverf ingerold

6. de afdruk op papier

Fem vroeg zich af of ze genoeg tijd zou hebben om alle delen in te rollen voordat de drukinkt
opgedroogd zou zijn. Maar dat blijkt totaal geen probleem. De witte vleugel komt alleen op dit papier niet tot zijn recht en daarom gaat ze met andere kleuren aan de gang. De ene kleurige afdruk na de andere komt uit de pers tevoorschijn.
Deze methode werkt fantastisch. Geen problemen met een juiste aanleg van de diverse onderdelen van de linosnede, en geen probleem om het papier op de juiste manier neer te leggen.
Problemen waar Jopie en ik, Ine, tegenaan lopen bij onze werkwijze.

Zowel Jopie als ik hebben een linosnede in eliminerende etappes gemaakt. Op ieder stukje linoleum is een ander onderdeel van de totale linosnede gegutst. Door achtereenvolgens de verschillende lino's na elkaar op hetzelfde papier af te drukken ontstaat het totale ontwerp. Gemakkelijker gezegd dan gedaan! Jopie is er vorige maand al mee bezig geweest zoals in het verslag van mei te lezen is, maar was niet tevreden met het resultaat. Er moet zeer precies gegutst worden en op ieder plaatje moeten heel nauwkeurig de delen van het ontwerp op exact dezelfde plaats staan. De geringste afwijking geeft aansluitproblemen!
Jopie drukt vandaag de 4 onderdelen apart af om daarna de papieren op elkaar te leggen en tegen het licht te houden om te bepalen waar de details aangepast moeten worden.
Aan een totaalafdruk komt ze niet meer toe.
linodelen van Jopie
linodelen van Ine

We hebben de hoeken van de plaatjes voorzien van een merkteken, zodat ieder plaatje met dezelfde hoek in de aanleg gelegd kan worden. Voor die aanleg plakten we kartonnen reepjes op een stuk bord. (zie 1 en 2 hieronder). Dat werkte uitstekend. Ook gaven we met merktekens aan waar het papier gelegd moest worden. Pas tijdens het afdrukken ontdekten we dat het ook wel slim is even het papier een merktekentje te geven, zodat het op de juiste manier weer op de volgende linosnede gelegd kan worden. Toen ik dat niet gedaan had, bleek ik het papier omgedraaid te hebben en kwam de afdruk dus onder het eerste motief (3), in plaats van in het eerder gedrukte motief (4).
1. mal waar de eerste linosnede ingelegd kan worden
2. de tweede linosnede komt op exact dezelfde plaats
3. papier verkeerd neergelegd,
waardoor rode bloemen onder de bladeren komen
4. papier en mal juist geplaatst,
zodat de afdruk klopt
5. gele hart was niet gecentreerd
door verkeerde aanleg van papier
en is met een grotere ronde stempel
nog eens gedrukt
6. afdruk van gehele lino om alleen de lijnen te zien

We concluderen dat deze methode veel moeilijker is dan de puzzelmethode, juist door het feit dat er zéér precies gewerkt moet worden, zowel tijdens het gutsen als tijdens het afdrukken.
Bert past een andere manier toe bij het maken van de afdrukken. Het ontwerp heeft hij, net als Fem, in diverse onderdelen gesneden, maar hij legt ze in etappen, na iedere kleurgang, op het papier, en vervolgens in de pers.
Wij leggen de lino in de pers en daarop het papier, hij legt dus eerst het papier in de pers en daar bovenop de lino. Het lukt hem erg goed om de diverse onderdelen uiterst precies aan te laten sluiten.
de losse lino-onderdelen van het ontwerp van Bert
resultaat eerste afdruk
plaatsen van tweede linodeel tegen eerste afdruk
resultaat tweede afdruk
plaatsen van derde linodeel: het drankje in het glas
resultaat derde afdruk
plaatsen van laatste linodeel: de kers
eindresultaat

Marjolein heeft vorige maand prachtige schutbladen met een pompoenmotief gemaakt voor het gedriegde boek. Helaas ging er thuis bij het op maat snijden van het schutblad iets mis en verdween er een gedeelte van de ranken. Dus gaat ze nu aan de gang met het afdrukken van nieuwe schutbladen. Ze is niet gauw tevreden, want er mag geen enkel vlekje buiten het motief komen!
Maar uiteindelijk heeft ze een mooie serie schutbladen.

Het lino-snijden heeft ons zeer geboeid en we gaan er zeker mee door, maar dan thuis.
Volgende maand starten we een nieuw project: de scharnierbinding.